Zaterdag 5 maart 2011
De ochtend besteden we aan het uitwisselen van wetenswaardigheden en het bekijken van de door de diverse bbc-leden gemaakte boeken .

Een goede tip die we kregen en door willen geven gaat over fotopapier. Bij Action zijn pakjes met 20 vel glanzend fotopapier op A4 formaat, 210 grams, te koop voor € 0.99. Het papier geeft perfecte kleurenprints, maar het bijzondere en zéér speciale van dit papier is dat het waterproof is!
We hebben een kleurenprint in een bak water gelegd, na enige minuten eruit gehaald en toen geconstateerd dat er géén sprake is van enige achteruitgang in kwaliteit. Ook verlijmt het papier goed met boekbinderslijm. Een echte aanrader dus.


Waterproof fotopapier van Action
Jaap heeft inmiddels ook zijn kantoorboek klaar met een perfect functionerende springrug.

Hans herbond een boek van Henry Asselin, een verhaal over Holland gezien door de ogen van een Fransman. Het boek lijkt gebonden in perkament, maar de band is bekleed met papier!

Hans heeft via scans het originele ontwerp geprint op dit crème-kleurige papier. Om deze papieren band minder kwetsbaar te maken vraagt Hans ons waar hij het papier mee behandelen kan.

Anton raadt hem aan de band te bespuiten met matte vernis. Hij heeft daar goede ervaringen mee zoals ook in het verslag van september 2009 te lezen staat.
New Oriental Binding Structure van Fem
Fem en ik (Ine) hebben geëxperimenteerd met de New Oriental Binding Structure, uitgebreid beschreven door Monique Lallier in The Bonefolder, an e-journal for the bookbinder and book artist. (te downloaden via http://www.philobiblon.com/bonefolder/vol7contents.htm) Het is ook zeer de moeite waard om de website van Monique Lallier te bekijken (http://www.moniquelallier.com).
We zijn beiden enthousiast over het resultaat van deze New Oriental binding:
- Het naaien van de katernen op Tyvek stroken, die later naar achteren geklapt worden en opgevuld ter dikte van het katern, biedt vele creatieve mogelijkheden.
- Het boek slaat perfect open.
- Het boekblok blijft vrij van lijm.
- Het werken met opgezette platten is handig en gemakkelijk.
- De afgewerkte rug geeft een fraai ontwerp en is verder aan te passen.
- Het plakken van het sierschutblad op het vliegend schutblad is speciaal door het alleen verlijmen van de omgevouwen rand van het sierschutblad op het vliegend schutblad, hetgeen een onverwacht effect geeft.

Kortom, we vinden het een interessante bindwijze.

New Oriental Binding Structure van Ine
Sommigen van ons hebben bezwaar tegen de Tyvek-stroken waarop genaaid wordt, maar die zijn te vervangen door shirting of linnen!

Bij het volgen van de beschrijving lopen we tegen enkele onduidelijkheden op.
Zo wordt er door Monique Lallier geadviseerd te werken met 20 pt manila card voor het bedekken van het ruggedeelte. Maar hoe dik is dat, 20 pt???
Een mail naar de redactie van The Bonefolder brengt uitkomst: pt wordt in Amerika gebruikt zowel voor meten als beschrijven van papiergewicht. Pt is ook bekend als mil of thou en staat voor 0,0001 inch.

Een rekensommetje geeft ons dan de oplossing: 1 inch = 2,54 cm, dus een duizendste inch = 0,00254cm.
20 pt is dus 0,00254 x 20 = 0,0508 cm = 0,5 mm.

Lastig is ook dat de maten soms in inches en dan weer in millimeters aangegeven worden. Je moet ook goed in de gaten hebben dat er staat .3mm en er dus 0,3 mm bedoeld wordt. In eerste instantie lazen we over de punt heen en concludeerden dat die genoemde maten verkeerd waren!!!

Volgens Monique Lallier moet je van te voren de katernen snoeien, maar wij hebben ervaren dat je het boekblok nadat het genaaid is en nadat de stroken opgevuld zijn, nog perfect kunt snijden.

Je zou de stroken Tyvek waarop je gaat naaien een halve inch hoger moeten maken dan de hoogte van het boekblok, maar vervolgens wordt nooit meer gesproken over het op maat maken van die stroken. We zien ook niet in waarom je die stroken groter zou moeten maken.

Bovendien geeft ze aan dat je de Tyvek zowel binnen als buiten kunt kleuren in de dominante kleur van je project, maar die Tyvek stroken zie je later helemaal niet meer!

Een beetje verwarrend zijn ook te tekeningen die niet geheel kloppen met de beschrijving. Zo denk je op de schematische tekening te zien dat het ruggedeelte (ofwel 'the tab') totaal bekleed wordt tot aan de rug van de katernen, maar volgens de beschrijving kom je maar tot net over de helft. Daar wordt dan weer een scharnier van leer of linnen overheen geplakt. Ik heb bij een tweede experiment de rugbekleding verlengd met het scharniergedeelte, hetgeen goed werkte en minder opdikking gaf!

Op de laatste tekening lijkt de kneep, het scharnier,(the gap) tussen rug en bord te liggen, waarbij de platten dus smaller worden dan de breedte van het boekblok. Maar volgens de tekst zijn juist de platten gelijk aan het boekblok en maak je het rugstuk 4mm smaller! En dat geeft uiteindelijk ook het beste resultaat.

Al met al zijn Fem en ik er samen prima uitgekomen en zijn we tevreden over onze boeken in deze 'New Oriental Binding Strucutre'. Fem had het zich bovendien nog extra moeilijk gemaakt door platten met uitsparingen te maken, zodat de dubbelzijdig gekopieerde voor-en achterkant van de omslag van het boekje: Bookbinding, Limp bindings from Tallin van Monica Langwe Berg te lezen zou zijn. Maar na enig gepuzzel en gemeet is het haar perfect gelukt, zoals onderstaande foto's laten zien.

boek van Fem in The New Oriental Binding Structure met platten met uitsparingen

Nadat ik HBU deel 2 Omslagpapieren in deze binding uitgevoerd had, was ik zeer geïnspireerd om nu eens alle delen van de HBU-serie, die nog steeds ongebonden lagen, in te binden.

Voor HBU deel 1 Boekbinderslinnen heb ik restanten monsterstukjes geplakt op het op maat gemaakte voor- en achterbord. Daarna heb ik die borden als opgezette platten gelijmd op het rugdeel en schutblad.

HBU deel 3 Boekbindersleer heb ik in leer gebonden en de monsterstukjes, na bedrukt te hebben, als 'mosaïque bombée' verwerkt. Het was zeer pietepeuterig werk om die kleine randjes te schalmen en veel stukjes zijn dan ook in de prullenbak terecht gekomen!!

Het rugdeel van HBU deel 5 Platkernmaterialen heb ik gemaakt van Zaans Bord. In het opgezette voorplat van grijsbord heb ik monsterdelen van casing en manilla ingelegd. Het opgezette achterplat is zwart gewolkt bord.
de atlasbinding
De middag gebruiken we om ons te verdiepen in de atlasbinding. We hebben diverse artikelen verzameld en gelezen over dit onderwerp:

- 'De Atlasbindwijze' door Constant Lem in Vouwbeen jrg. 6 nr.5, September 1995. Een duidelijke stap-voor-stap beschrijving van deze bindwijze. (blz. 123 t/m 128).

- 'Het restaureren van een atlas' door Hans Frieling in Vouwbeen jrg. 15 nr.1, 2004. Een verslag over zijn werkwijze bij het herstellen van een atlas uit 1921. (blz. 14 t/m 19).

'BBC-verslag van september 2008' (www.bbc-hetoudeambacht.nl) Hierin staat uitgebreid beschreven hoe Jopie deze bindwijze toepaste naar voorbeeld van een oude atlas.

-'De Atlas – een handleiding' door Wim Slaats in BoekBehoudBericht jrg. 11, nr. 5, december 2000. 
(blz. 244/245).

- 'Een atlasvouw', door Johann C. Denninger in BoekBehoudBericht jrg. 11, nr. 2, juni 2000. (blz.91).

We besluiten vandaag de beschrijving van Constant Lem te volgen. We hebben zeer verschillend materiaal om in te binden: dubbelgevouwen prenten, atlaspagina's, gekleurde dubbele vellen en dubbele folio gelinieerde vellen. (Deze laatste blanco bladen uitsluitend om dummy's te maken van deze bindwijze).

Duidelijk is dat het gaat om vellen papier die dubbel gevouwen zijn, waarop prenten over de volledige breedte afgebeeld staan en waar niet doorheen genaaid wordt, terwijl ze bij het bekijken volkomen plat uitgevouwen kunnen worden, zoals te zien op onderstaande foto's, gemaakt van het boekje van Fem.

Atlasbinding van Fem

Als basis materiaal is verder nodig: shirting waar de platen opgeplakt worden en waar doorheen genaaid wordt (of dun maar stevig linnen). Karton of papier ter dikte van het dubbelgevouwen vel. Schutbladkaternen met oor, of enkele schutbladen, naaimateriaal en lijm.
Aan de hand van 12 stappen zal ik beschrijven wat we gedaan hebben om de atlasbinding te maken.

Stap 1: snijden van shirting stroken waarop de dubbelgevouwen vellen geplakt gaan worden.
Er worden 2 vellen op één strook geplakt, dus hebben we de helft van het aantal vellen aan stroken nodig.
De hoogte is gelijk aan de hoogte van de te verwerken vellen.
De breedte moet volgens Constant Lem 4 cm zijn. Hier plaatsen we een kanttekening bij, want volgens ons moet de breedte zijn: 4cm plus de dikte van het op te plakken kartonnen strookje én de ruimte voor het garen.

In stap 5 wordt duidelijk waarom we dat vinden!
Fem snijdt stroken witte shirting
Stap 2: snijden van stroken karton of dik papier ter dikte van de dubbele vellen.
De hoeveelheid stroken karton moet overeen komen met de hoeveelheid dubbele vellen. Deze stroken zijn 1 cm breed en even hoog als de vellen en de shirting stroken.

Stap 3: Je bepaalt het midden van de shirting strook van kop naar staart.
Met vinyl wordt een strookje karton/dik papier precies langs het midden van de shirting strook geplakt. Er blijft dan één centimeter shirting uitsteken en aan de andere kant 2 cm. Wij vinden het handig om de shirting strook dubbel te vouwen en het kartonnen strookje op een haarbreedte van de vouw op te plakken.
Hans gebruikt zwarte shirting in overeenstemming met zijn zwarte vellen en Marjolein gebruikt zwart gecacheerd linnen.
Stap 4: Je draait het geheel om.
Je wrijft het karton/dik papier goed vast en accentueert met een vouwbeen de shirting tegen de kant van het karton/dikke papier.

Stap 5: ruimte voor het garen creëren.
Lem adviseert een stukje ruggenbord tegen de rand van het eerste opgeplakte karton te houden (de plek die je met het vouwbeen geaccentueerd hebt), terwijl je het tweede strookje karton opplakt. Wij vinden dit erg onhandig gaan, omdat het strookje ruggenbord dun is en lekker zwiebert over de shirting. Je hebt weinig houvast en moet met één hand het ruggenbord vasthouden en met de andere hand het strookje karton opplakken. Zeker als de stroken lang zijn, gaat dit niet gemakkelijk.
Werkzamer was het voor ons om het shirting strookje weer dubbel te vouwen (met het eerste opgeplakte strookje binnen) en het tweede strookje ook op een haarbreedte van de vouw af op te plakken.

Het moge duidelijk zijn dat er nu géén 1 cm shirting meer overblijft!!! Er zijn immers millimeters verdwenen door het aandrukken van de shirting tegen de kant van het eerste opgeplakte strookje karton én door het creëren van de ruimte voor het garen. De shirting stroken worden, nadat de dubbele vellen erop geplakt zijn, dubbel gevouwen en wil je dan exact gelijke dubbelgevouwen shirting stroken hebben, dan moet je de shirting stroken dus breder maken om aan weerszijden die ene centimeter over te houden. Bovendien moet je volgens Lem de dubbele vellen met een 1 cm lijmrandje plakken op de uitstekende shirting randen, maar dat kan dan niet op die tweede rand shiritng, omdat die immers smaller is geworden. En ook daar hebben we een kanttekening bij zoals in stap 6 duidelijk wordt.

N.B.: Beide strookjes zijn dus op een verschillende kant van de shirting geplakt. Dit in tegenstelling tot de werkwijze die we in ons verslag van september 2008 beschreven!! Daar worden de strookjes op dezelfde kant van linnen of shirting geplakt. Hans en Bert passen beide werkwijzen toe om te kijken of er verschil te constateren is in het uiteindelijke resultaat. Dat zullen we volgende maand horen !

strookje shirting met kartonnen bruine strookje geplakt op de voorkant en gestippeld strookje op de achterkant
Stap 6: 1 cm inlijmen op de achterkant van het dubbelgevouwen vel.
Het vel wordt langs het kartonnen strookje geplakt. Op de tekeningen die Lem in het artikel plaatst is duidelijk te zien dat deze vellen niet pal tegen het kartonnen strookje geplakt worden. Als we even experimenteren met het opplakken van de vellen wordt ook duidelijk dat dit niet kan. Er moet ruimte zijn voor het scharnieren van het dubbelgevouwen vel over het strookje karton. Zou je het vel strak tegen het strookje plakken dan valt het vel niet goed open en stoot het tegen het strookje.

In de optie van Lem zou je 1 cm shirting overhouden aan de ene kant en minder dan 1cm aan de andere kant. Het vel zou je met een 1 cm strook lijm op moeten plakken, maar die ruimte van 1 cm heb je dus niet. Conclusie: de shirting strook moet je breder maken en de lijmstrook op het vel moet minder dan 1cm zijn. Je kunt natuurlijk ook het resterende strookje shirting insmeren op een scharnierbreedte afstand van het kartonnen strookje! Dan komt er ook geen overtollige lijm op het dubbelgevouwen vel.
dubbelgevouwen vellen aan weerszijden op de shirting strook geplakt, op haarbreedte afstand van het kartonnen strookje

Stap 7: alle stroken met vellen dubbelvouwen tot katernen.
Eén katern bestaat dus uit één strook shirting met 2 dubbelgevouwen vellen erop geplakt. Als je erg veel vellen. c.q. kaarten zou hebben geeft Lem aan dat je ook katernen kunt maken met 2 stroken shirting en dus 4 dubbele vellen. Je zou anders te veel enkele katernen krijgen en dus erg veel opdikking in de rug. Maak je dubbele katernen, dan moet je er rekening mee houden dat je voor de helft van de katernen een bredere strook shirting maakt, omdat het buitenste katern immers breder moet worden dan het binnenste katern, willen ze goed in elkaar passen. Als er een bepaalde volgorde zit in de te verwerken kaarten, moet je bovendien goed opletten bij het maken van deze dubbele katernen op welke strook je de betreffende plaat moet plakken om de juiste volgorde te handhaven.

Stap 8: schutbladen, hetzij aangeplakt, hetzij als katern mee te naaien, met of zonder oor.

meenaaien van schutbladkatern met oor

Stap 9: naaimal maken, gaatjes prikken en katernen naaien.
We zijn aan het einde van de middag allemaal klaar met deze stappen en zullen de resterende stappen (10 t/m 12) thuis zetten.

Stap 10: boekrug lijmen.
Stap 11: boekblok eventueel snijden,
maar dan wel denken aan het opvullen van het boekblok van de voorsnede tot aan de shirting stroken om de opdikking op te vangen en het snijden mogelijk te maken.

Stap 12: rug afwerken, eventueel rond zetten, en geheel bijvoorbeeld als bandzetter inbinden.

Volgende maand zullen we onze boeken kunnen tonen !